Powstanie warszawskie (3)

7 sierpnia

Na Woli gen. Reinefarth od świtu kontynuuje natarcie. Jego oddziały wypierają Powstańców z rejonu ulic Chłodnej i Ogrodowej, Placu Mirowskiego, Hal Mirowskich i Placu Żelaznej Bramy. Niemcy panują całkowicie na linii Wolska -  Chłodna - Ogród Saski. Odcinają Stare Miasto i cmentarze od Śródmieścia. W okolicy Chłodnej i Elektoralnej Niemcy masowo mordują ludność. Z mieszkańców Warszawy tworzą "żywe barykady". Po południu rusza polskie przeciwnatarcie na Plac Mirowski, zorganizowane przez mjr Stanisława Steczkowskiego "Zagończyka". Wieczorem oddziały powstańcze, pod naciskiem przeważających sił wroga, zostają zepchnięte na ul. Grzybowską i Plac Grzybowski. Płk Karol Ziemski ,,Wachnowski", nie mogąc przedostać się na Żoliborz, organizuje obronę Starówki jako dowódca Grupy Północ. Na Ochocie oddziały RONA przesuwają się na wschód. Trwa okrutna pacyfikacja dzielnicy. Rozpoczyna się budowa wykopu i barykady, osłaniającej przejście AI. Jerozolimskimi ze strony północnej na południową, czyli z domu nr 20 do domu nr 17. Przejście to do ostatniego dnia Powstania zapewnia łączność oddziałom z obu części Śródmieścia. Dla ludności cywilnej jest szlakiem ewakuacyjnym.

8 sierpnia

Nieprzyjaciel od rana naciera z wielu stron na Stare Miasto - Tłomackiem, Bielańską, przez Plac Teatralny na Ratusz oraz od strony ul. Rybaki. Wieczorem oddziały niemieckie wycofują się na pozycje wyjściowe. W Śródmieściu Powstańcy ze Zgrupowania "Chrobry II" zajmują, budynek Dyrekcji Wodociągów i Kanalizacji przy Placu Starynkiewicza. Oddziały gen. Reinefartha atakują rejon cmentarzy. Na Żoliborzu Powstańcy opanowują, okolice Instytutu Chemicznego i koszar przy ul. Gdańskiej. Na Ochocie sytuacja z godziny na godzinę staje się bardziej krytyczna. W "Reducie Wawelskiej" Powstańcy przekopują się z piwnic do sieci kanałów, by mieć drogę odwrotu. W Kampinosie por. Adolf Pilch "Dolina" organizuje Pułk "Palmiry Młociny". W skład pułku wchodzą oddziały z Puszczy Nalibockiej oraz oddziały "VIII Rejonu VII Obwodu "Obroża" i rejonów sąsiednich. Kpt. Józef Krzyczkowski "Szymon", zwierzchnik sił AK w Kampinosie, w obawie przed odcięciem wycofuje je na zachód, w rejon Janówek - Brzozówka - Roztoka. Z gmachu PKO na rogu Jasnej i Świętokrzyskiej pierwszą audycję nadaje radiostacja powstańcza "Błyskawica".

9 sierpnia

W Śródmieściu, z lokalu przy Placu Dąbrowskiego, zaczyna nadawać Polskie Radio. W Śródmieściu i na Powiślu Powstańcy skutecznie odpierają ataki wroga. Na Starym Mieście udaje się powstrzymać natarcie od strony Mostu Kierbedzia przez Plac Zamkowy. Ratusz i ul. Miodowa są pod silnym ostrzałem wroga. W godzinach popołudniowych niemieckie lotnictwo bombarduje Rynek Starego Miasta. Zaczyna działać sztab Grupy Północ i wszystkie jego służby. Oddział kpt. Gustawa Billewicza "Sosny" próbuje zniszczyć pociąg pancerny, ostrzeliwujący z Dworca Gdańskiego powstańcze pozycje. Oddziały ppłk Jana Mazurkiewicza "Radosława" utrzymują nadal rejon cmentarzy, osłaniając Stare Miasto. Na Ochocie Powstańcy muszą opuścić płonące zabudowania "Reduty Kaliskiej". Tej nocy oddział ppor. Andrzeja Chyczewskiego "Gustawa" w sile ok. 90 ludzi przemieszcza się do Lasów Chojnowskich. Trwa szturm nieprzyjaciela na "Redutę Wawelską". Na Mokotowie Pułk "Baszta" zajmuje obszar ograniczony ulicami: Puławską, Szustra, AI. Niepodległości i Woronicza. Oddziały powstańcze na Dolnym Mokotowie nadal utrzymują pozycje w rejonie ulic Mączna, Przemysłowa, Rozbrat, Szwoleżerów i Podchorążych. W Moskwie Stalin deklaruje premierowi Stanisławowi Mikołajczykowi pomoc lotniczą dla Warszawy.

10 sierpnia

Na Woli, mimo naporu nieprzyjaciela, Powstańcy utrzymują placówki przy ul Okopowej, w rejonie cmentarzy i na Stawkach. Na Powiślu oddziały powstańcze umacniają swe pozycje. Artyleria niemiecka systematycznie ostrzeliwuje Elektrownię, zaopatrującą miasto w prąd. Na Ochocie oddziały RONA prowadzą dalszą pacyfikację dzielnicy. "Reduta Wawelska" nadal odpiera ataki wroga. Wieczorem, po dwóch dniach kopania, obrońcy Reduty mają gotowe przejście do kanałów. Po południu samoloty niemieckie rozrzucają nad Warszawą ulotki, wzywające ludność stolicy do opuszczenia miasta. Nocą z 9 na 10 nad Śródmieściem i Mokotowem pojawiają się brytyjskie samoloty. Dokonują udanych zrzutów broni i amunicji. Pierwszy zrzut broni dociera też do oddziałów z Kampinosu.

11 sierpnia

Generalne natarcie Niemcy kierują na ul. Okopową, w rejon cmentarzy i ruin getta. Wobec przewagi nieprzyjaciela, oddziały ppłk Jana Mazurkiewicza "Radosława" z ciężkimi stratami wycofują się w kierunku ul. Stawki. Obrona Woli upada, a ul. Stawki staje się najbardziej wysuniętym na zachód odcinkiem osłaniającym Stare Miasto. Niemcy nacierają na Starówkę  z Mariensztatu i ruin Zamku oraz od strony Placu Teatralnego. Stare Miasto, bombardowane codziennie z powietrza, ostrzeliwuje też z praskiego brzegu Wisły niemiecka artyleria. W nocy z 11 na 12 sierpnia załoga Starego Miasta przyjmuje zrzuty broni i amunicji. Pada ostatni punkt oporu na Ochocie - "Reduta Wawelska". Oddziały ppor. Jerzego Gołembiewskiego "Stacha" ewakuują się kanałami w kierunku Śródmieścia j Mokotowa. Oddziały RONA opanowują Ochotę i Al. Jerozolimskimi zbliżają się do Placu Starynkiewicza.

12 sierpnia

Toczą się ciężkie walki o Stawki i Leszno. Po południu Powstańcy odbijają zajętą przez Niemców kilka godzin wcześniej szkołę i magazyny przy Stawkach. Mjr Wacław Janaszek "Bolek" obejmuje dowództwo Zgrupowania "Kedyw" po rannym ppłk Janie Mazurkiewiczu "Radosławie". Powstańcy odpierają ataki nieprzyjaciela na barykady Podwala, Świętojańskiej, Piwnej, Senatorskiej, Miodowej oraz na Ratusz i Pałac Blanka. Niemcy kierują silne uderzenie na Ogród Krasińskich, Pałac Mostowskich oraz na barykady Leszna. Zapada decyzja o przeniesieniu kwatery Komendy Głównej AK z silnie ostrzeliwanej szkoły przy ul. Barokowej 6 do gmachu Ministerstwa Sprawiedliwości przy ul. Długiej 7. W rejonie Placu Starynkiewicza do ataku przystępują oddziały RONA. Po ciężkich walkach nieprzyjaciel zmusza oddziały Zgrupowania "Chrobry II" do wycofania się z budynku Dyrekcji Wodociągów i Kanalizacji, Domu Turystycznego, gmachu Wojskowego Instytutu Geograficznego i Starostwa Powiatowego. "Chrobry II" utrzymuje północną stronę AI. Jerozolimskich, z Domem Kolejowym i Dworcem Pocztowym. Równocześnie nieprzyjaciel naciera wzdłuż  ul. Grzybowskiej i z Chłodnej wzdłuż Żelaznej i Waliców. Atak zostaje odparty.

13 sierpnia

Niemcy kierują potężne natarcie na Stare Miasto. Z Wybrzeża Gdańskiego atakują ul. Boleść,  z Dworca Gdańskiego - Bonifraterską, od strony ul. Dzikiej - Stawki i Pokorną. Z ruin getta uderzają na ul. Nalewki i Ogród Krasińskich, z Leszna - na ul. Długą, Tłomackie i Bielańską, z Placu Teatralnego na Ratusz. Po kilkugodzinnej, ciężkiej walce oddziały powstańcze, ponosząc dotkliwe straty, powstrzymują nieprzyjaciela. Tracą jednak ostatecznie Stawki. Wycofują  się z ul. Rymarskiej. Z chwilą ostatecznego upadku Stawek zamyka się pierścień wojsk niemieckich wokół Starego Miasta. Wieczorem żołnierze Batalionu "Gustaw" wprowadzają na ul. Kilińskiego niemiecki pojazd pancerny, porzucony przez załogę nieprzyjaciela przy barykadzie na Podwalu. Wypełniony materiałem wybuchowym pojazd eksploduje na wysokości domu nr 1. Ginie prawie 300 osób, żołnierze i ludność cywilna. Odcięcie Starego Miasta zrywa łączność między KG AK a płk Antonim Chruścielem "Monterem", stacjonującym w Śródmieściu. Ok. godz. 20 rusza natarcie wydzielonych oddziałów śródmiejskich: por. Mariana Krawczyka "Harnasia", rim. Henryka Roycewicza "Leliwy" i oddziałów ze Zgrupowania "Chrobry II". Celem ataku jest odzyskanie połączenia między Śródmieściem a Starówką. Ok. godz. 1. natarcie załamuje się w rejonie Hal Mirowskich. W nocy z 13 na 14, oddziały Pułku "Baszta" nacierają z Mokotowa w kierunku Śródmieścia. Atak załamuje się pod silnym ogniem nieprzyjaciela. Powstańcy ponoszą dotkliwe straty. Nie udaje się opanować koszar SS, mieszczących się w szkole na rogu Kazimierzowskiej i Narbutta, ani tzw. Domu Wedla na rogu Puławskiej i Madalińskiego. W kinie "Palladium" przy ul. Złotej, przy pełnej sali, odbywa się pierwszy pokaz powstańczej kroniki filmowej. 

Źródło: Muzeum Powstania Warszawskiego, kartki z kalendarza