Trochę historii

26.10.2014

 Księgi Machabejskie – księgi przypisywane Machabeuszom, przywódcom żydowskiego powstania przeciwko dynastii Seleucydów. Najczęściej termin ten jest odnoszony do wtórnokanonicznych (dla protestantów apokryficznych) ksiąg Starego Testamentu:

1 Księga Machabejska, napisana w języku hebrajskim ale zachowana w greckim przekładzie, relacjonuje historię Machabeuszy od 175 do 134 roku p.n.e.

2 Księga Machabejska, napisana w języku greckim, odnosi się do roku 161 p.n.e., dotyczy Judy Machabeusza.

Do ksiąg tych wliczane są również dwa późniejsze dzieła, obecne w wielu rękopisach Septuaginty:

3 Księga Machabejska, napisana w języku greckim, dotyczy prześladowania Żydów w Egipcie w III wieku p.n.e., niezwiązana z Machabeuszami; kanoniczna dla prawosławnych.

4 Księga Machabejska, filozoficzny dyskurs, napisany w języku greckim.

Księgami Machabejskimi nazywane są również:

5 Księga Machabejska, napisana w języku greckim, tytuł ten nosi też syryjski przekład VI księgi Wojny żydowskiej Flawiusza.

6 Księga Machabejska, syryjski poemat, prawdopodobnie korzystający z tego samego źródła co 4 Machabejska.

7 Księga Machabejska, syryjskie dzieło.

8 Księga Machabejska, dotyczy rewolty przeciwko Seleucydom, w oparciu o syryjskie źródła

Pierwsza Księga Machabejska - księga historyczna zaliczana do deuterokanonicznych ksiąg Starego Testamentu przez Kościół katolicki i prawosławny. Wyznawcy judaizmu i Kościoły protestanckie odrzucają jej kanoniczność, zaliczając 1. Księgę Machabejską do utworów apokryficznych, aczkolwiek w porównaniu z innymi apokryfami jest przez te wyznania wysoko ceniona jako źródło historyczne. Na użyteczność 1 Księgi Machabejskiej pod względem historycznym jako pierwszy zwrócił uwagę Józef Flawiusz.

Księga opowiada o powstaniu machabejskim w Palestynie w okresie hellenistycznym za panowania Antiocha IV Epifanesa. Powstanie to wynikło nie tyle z przyczyn politycznych, co religijnych: Epifanes zabronił bowiem Żydom wyznawać ich religię i prześladował tych, którzy według jej zasad żyli. Głównymi bohaterami księgi są trzej bracia: Juda Machabeusz, Jonatan i Szymon. Mowa jest tu również o wydarzeniach związanych z ustanowieniem święta Chanukka - "Święto świateł" upamiętnia cudowne wydarzenie po poświęceniu świątyni: niewielka ilość czystej rytualnie oliwy po rekonsekracji świątyni jerozolimskiej paliła się przez osiem dni.

Druga Księga Machabejska - księga historyczna, wchodząca w skład katolickiego i prawosławnego kanonu Starego Testamentu jako księga deuterokanoniczna. Przez wyznawców judaizmu i Kościoły protestanckie zaliczana do ksiąg apokryficznych. Nie jest dalszym opowiadaniem Pierwszej Księgi Machabejskiej, lecz opisuje wypadki jej pierwszych siedmiu rozdziałów. Dzieje w niej zawarte obejmują okres piętnastu lat. Księga ta jest tak ułożona, aby uwydatnić przede wszystkim świątynię jerozolimską. Po profanacji, jakiej dopuścił się król Antioch IV Epifanes, nastąpiło oczyszczenie świątyni (dzięki działalności Judy Machabeusza, po tym nastąpiła śmierć króla) i ustanowienie dwóch świąt, związanych ze świątynią: Święto Oczyszczenia Świątyni oraz Święto Nikanora, które obchodzone było trzynastego dnia Adar, a więc jeden dzień przed świętem Purim.

Według katolickich egzegetów Druga Księga Machabejska jako pierwsza i jedyna w całym Starym Testamencie ukazuje naukę o czyśćcu i jako pierwsza ukazuje naukę o zmartwychwstaniu oraz modlitwę żywych za umarłych i odwrotnie.