Kapłan na wygnaniu

30.05.2015

Prorok Ezechiel, autor Księgi Ezechiela, pochodził najprawdopodobniej z rodziny kapłańskiej i sam był kapłanem. Mieszkał w Jerozolimie lub w jej okolicach, a więc prawdopodobnie w młodości spotykał proroka Jeremiasza lub przynajmniej znał jego naukę. Ok. 592 r. p.n.e. został powołany na proroka i swój urząd sprawował do ok. 570 r. p.n.e.

Powołanie na proroka opisane jest w pierwszych trzech rozdziałach księgi: „Jak pojawienie się tęczy na obłokach w dzień deszczowy, tak przedstawiał się ów blask dokoła. Taki był widok tego, co było podobne do chwały Pańskiej. Oglądałem ją. Następnie upadłem na twarz i usłyszałem głos Mówiącego. Rzekł On do mnie: Synu człowieczy, stań na nogi. Będę do ciebie mówił. I wstąpił we mnie duch, <gdy do mnie mówił>, i postawił mnie na nogi; potem słuchałem Tego, który do mnie mówił. Powiedział mi: Synu człowieczy, posyłam cię do synów Izraela, do ludu buntowników, którzy Mi się sprzeciwili. Oni i przodkowie ich występowali przeciwko Mnie aż do dnia dzisiejszego. To ludzie o bezczelnych twarzach i zatwardziałych sercach; posyłam cię do nich, abyś im powiedział: Tak mówi Pan Bóg. A oni czy będą słuchać, czy też zaprzestaną - są bowiem ludem opornym - przecież będą wiedzieli, że prorok jest wśród nich. A ty, synu człowieczy, nie bój się ich ani się nie lękaj ich słów, nawet gdyby wokół ciebie były osty i ciernie i gdybyś się znalazł wśród skorpionów. Nie obawiaj się ich słów ani się nie lękaj ich twarzy, bo to lud oporny. Przekażesz im moje słowa: czy będą słuchać, czy też zaprzestaną, bo przecież są buntownikami. Ty więc, synu człowieczy, słuchaj tego, co ci powiem.”

W wszystkich kolejnych rozdziałach Ezechiel przypomina o tym, że zapisane przez niego słowa pochodzą od Boga, większość z nich zaczyna od stwierdzenia: „Pan skierował do mnie te słowa”.

Ezechiel śledził wydarzenia polityczne. Posiadał wiedzę z zakresu historii i zagadnień społeczno-politycznych. Odnotował ruchy wojsk, wiedział o wrogim nastawieniu i postępowaniu narodów ościennych, śledził na bieżąco wydarzenia zachodzące w ojczyźnie. Obok tej wiedzy o charakterze historycznym, stykamy się u niego ze znajomością tradycji o charakterze mitologicznym czy baśniowym.Wykorzystanie tego materiału i połączenie go z innymi elementami przepowiadania są charakterystyczne dla Ezechiela i świadczą o jego wielkiej sile twórczej. Znał także przekazy dotyczące tradycji historiozbawczej i sakralno-prawnej.

Księga składa się z czterech głównych części. Oprócz wspomnianego wcześniej wprowadzenia – powołania Ezechiela na proroka (1-3) są to:

• Wyrocznie o Judzie i Jerozolimie oraz o zburzeniu Jerozolimy (obrazy grzechów Jerozolimy i zapowiedź bezlitosnej kary) (4-24)
• Wyrocznie o narodach obcych: Ammonitach, Moabitach, Edomitach, Filistynach, Tyrze, Sydonie i Egipcie (25-32)
• Obietnice eschatologiczne zapowiadające i opisujące odrodzenie Izraela (33-48)

Badacze Biblii zwracają szczególną uwagę na obecne w Księdze Ezechiela cztery wielkie wizje:

• Wizja Rydwanu Jahwe (1,1-30) – Bóg opuszcza świątynię i przenosi się ze swym ludem do Babilonii na przedziwnym pojeździe o nadzwyczajnej zwrotności, poruszanym przez dziwne istoty o czterech obliczach (człowieka, lwa, wołu i orła), ponad którym unosi się postać podobna do ludzkiej, otoczona wielkim światłem (Bóg, chwała Jahwe).
• Wizja Grzechów Jerozolimy (8-11) - Izrael porzucił swoją religię, w świątyni postawiono wizerunek kananejskiej bogini Asztarty, przywódcy uprawiają kult zwierząt, ludzie kłaniają się słońcu.
• Wizja Wysuszonych Kości (37,1-10; 37,11-14) – Stojącego ze wzniesionymi ramionami proroka pośród doliny otaczają wysuszone kości zbliżające się do siebie, oblekające się ciałem i skórą oraz takie, w które wstąpił już duch – ożyły i stanęły na nogi (zapowiedź wskrzeszenia umarłych w dniu Sądu Ostatecznego).
• Wizja Nowej Jerozolimy (40) – Wizja Boga powracającego w chwale do nowej świątyni.

W całej księdze dominują wyrocznie (groźby i obietnice). Odrębną grupę stanowią pouczenia, które wyjaśniają lub rozwiązują różne zagadnienia religijne. Zachowało się też kilka alegorii: o orle i roślinach (17, 2-10), o lwicy i lwiątkach (19, 1-9), o mięsie gotującym się w kotle (24, 3-14), o krokodylu jako faraonie (29, 3-16), o dwóch nierządnicach (Oholi i Oholibie) (23, 1-49), o winorośli (15), o cedrze (31).

Dużo miejsca zajmują w księdze opowiadania o czynnościach symbolicznych Ezechiela. Miał na to wpływ pobyt na wygnaniu. Przywiązany całym sercem i umysłem do tradycji narodowych i rodzinnych, myślał i pisał o swojej ojczyźnie. Wywodząc się z rodziny kapłańskiej, Ezechiel z wielką czcią odnosił się do kultu świątynnego, którego niestety nie mógł sprawować na obczyźnie. Uważał się za stróża Izraela i duszpasterza, którego posługiwanie i cierpienie miały być znakiem dla Izraelitów. Jego idee wywarły wpływ na hagiografów Starego i Nowego Testamentu oraz na wspólnotę z Qumran. Uważa się go za ojca judaizmu, bo Żydzi przejęli wiele z jego idei, np. troskę o kult świątyni i Tory, o świętość itp.

Księga Ezechiela powstała już po przesiedleniu. Została napisana w języku hebrajskim, głównie prozą. Odróżnia ją od innych ksiąg prorockich Starego Testamentu logiczny i chronologiczny układ treści. Księga Ezechiela jest zaliczana do kanonu Biblii przez wyznawców judaizmu i chrześcijaństwa

Prorok Ezechiel jest utożsamiany z Dhu'l-Kiflem (Dulkefl, Dhul-Kifl, różnice wynikające z transkrypcji), jednym z dwudziestu czterech biblijnych proroków uznawanych przez Islam. Wspomina o nim 21 Sura Koranu: „Przypomnij Izraela, Enocha, Dulkefla, oni w pokorze cierpieli. Dozwoliłem im cieszyć się mojemi względami, ponieważ cnotliwi byli. (21:85-86)”