Nie przeszkadzaj Bogu

3 lutego 2010

Wielokrotnie spotkałam się w różnych okolicznościach ze stwierdzeniem, że Bóg nie wysłuchuje naszych modlitw i na nie nie odpowiada. Niektórzy uczynili nawet z tego argument przeciwko istnieniu Boga i twierdzą, ze nie odpowiada bo go zwyczajnie nie ma. Ale oni jako niewierzący mają do tego pełne prawo, podobnie jak agnostycy, którzy podważają sens zarówno istnienia, jak i wykonywania modlitw. Natomiast wśród ludzi wierzących jest również mnóstwo takich, którzy twierdzą, że tracą wiarę, ponieważ ich prośby i błagania to jakby grochem o ścianę rzucać. Czy aby na pewno? A może jest zupełnie odwrotnie i to właśnie przez ich niewłaściwe podejście rozmowa z Bogiem to jakby się ślepy z głuchym o kolorach dogadywał?

Zacznijmy od podstaw, a więc od definicji modlitwy. Modlitwa jest przede wszystkim rytuałem, skierowaniem swoich myśli czy też słów do istoty wyższej, lub też istot wyższych. Jeśli jest zwerbalizowana, nazywa się ją ustną, jeśli nie – myślną. Może być dziękczynna, błagalna, chwalebna, przepraszająca oraz jeszcze wiele innych rodzajów i kombinacji. Mogą być do niej potrzebne rekwizyty takie jak różańce, czy młynki modlitewne, niektórzy modlą się „do obrazu”, twierdząc, że pomaga im to wyobrazić sobie świętego, z którym rozmawiają. W wielu religiach ukształtował się kanon modlitw, których treść jest ściśle określona i przekazywana w takiej formie wyznawcom. Natomiast zgodnie z zasadami logiki, którymi się kierują agnostycy, modlitwa jest dla nich rozmową w formie prośby bądź monologu z rzekomo istniejącą, ale o nieudowodnionej w sposób empiryczny egzystencji, istotą wyższą (Bogiem) o chwilowe zawieszenie praw naturalnych, których autorstwo jest tej istocie przypisywane, celem osiągnięcia korzyści własnej lub na rzecz kogoś.

Analizując definicję, łącznie z tą agnostyków, która nawiasem mówiąc jest naprawdę dobra, pominąwszy nieakceptowalny dla wierzącego fragment o „rzekomym istnieniu”, zauważyć można, że modlitwa ma w sumie jeden cel: zmienić coś, co było, jest lub będzie. Jeśli stało się coś, czego się wstydzimy – przepraszamy za to Boga, jeśli dzieje się coś, czego nie chcemy – wołamy, aby „oddalił ode mnie ten kielich goryczy”, jeśli obawiamy się czegoś na przyszłość lub czegoś bardzo chcemy – prosimy aby stało się inaczej, niż przewidujemy, że może się stać. I tutaj zdaje się jest pies pogrzebany. „Pies? A jakiej rasy?” Ano, zobaczmy.

Jeśli przepraszamy Boga za coś, co zrobiliśmy niezgodnie z naszym sumieniem, w które nas wyposażył, żebyśmy z niego korzystali, to tak naprawdę nie mamy szansy sprawdzić, co się dzieje dalej z naszą modlitwą. Może Bóg siedzi sobie tam i myśli „tak, tak, przeprasza, zaraz znów zrobi to samo”, albo „no, nie udało mu/jej się, ale naprawdę żałuje, przeprosiny przyjęte”. I na tym koniec. No, chyba żeby ktoś oczekiwał, że za to, że źle zrobił i teraz przeprasza zostanie pogłaskany po głowie w ramach premii. Nie ma – trzeba było myśleć, co się robi, teraz najwyżej przeprosiny mogą być przyjęte.

Inaczej ma się sprawa, jeśli prosimy Boga o coś na przyszłość, albo w związku z tym, co się dzieje w danej chwili. Wtedy możemy powiedzieć od razu – czy nasze prośby zostały wysłuchane czy też nie. Największy problem polega na tym, że ludzie w swoich modlitwach zapominają, że Bóg to nie supermarket i nie weźmiemy sobie od niego wszystkiego tego, na co akurat mamy ochotę. Jak Bóg mógłby spełnić prośby dwu ludzi naraz, którzy proszą go o dwie przeciwstawne rzeczy? Pomyślmy choćby o czymś tak prozaicznym jak wygrana w totolotka. Jeśli ktoś miałby zgarnąć całą pulę, to ktoś musiałby nie wygrać nic. A obaj się modlą o wygraną. Jeśli jedna osoba chce się opalać, a druga musi jechać gdzieś daleko samochodem z popsutą klimatyzacją, każda z nich prosi o inną pogodę. I co? Biedny Bóg stara się sprostać wymaganiom obu osób i daje im słońce przez chmury. I co dostaje zamiast wdzięczności? Narzekania z obu stron: jednej dalej za zimno, drugiej dalej za gorąco. Bóg odpowiedział na prośby, ale żadna z tych osób tego nie widzi, widzą raczej, że Bóg ich w ogóle nie posłuchał. Ale tak to jest, jak się zawraca głowę Bogu głupotami, zamiast naprawić klimatyzację albo iść do solarium, a tak w ogóle, to opalanie się jest niezdrowe!

Zdarza się, że ludzie proszą jednak o coś bardzo ważnego, nie szkodzącego innym, jak np. zdrowie dla swoich bliskich, i tego „nie dostają”. Cóż można powiedzieć, jeśli nie pomagają lekarstwa, które można kupić w sklepie, ani wykształceni lekarze, ani pogadanki w szkołach na temat szkodliwości palenia, ani artykuły w gazetach jak się zdrowo odżywiać, ani rady przyjaciół, żeby tyle nie pracować – wymagamy wtedy od Boga cudu. I oczywiście jesteśmy ciężko obrażeni, że nam go nie dostarcza. W większości przypadków sami sobie jesteśmy winni, że już nic nie da się zrobić w danej sprawie. Albo zakochujemy się w jakiejś zupełnie dla nas nieodpowiedniej osobie, co do której nikt nie ma wątpliwości, że ten związek nas unieszczęśliwi. Na nasze szczęście, ta osoba ma nas w głębokim poważaniu. Ale my nie popuszczamy, twardo zabiegamy o jej/jego względy, coraz bardziej niszcząc siebie i jednocześnie modląc się do Boga, aby dał nam miłość tej osoby. „Gdy którego z was syn prosi o chleb, czy jest taki, który poda mu kamień? ” (Mt7, 7-12) Dla nas oczywiście Bóg nie odpowiedział na modlitwy, więc do kitu z takim Bogiem. Nawet jeśli potem przekonujemy się, że miał rację, czy komuś z nas przyjdzie choć do głowy przyznać się przed nim do swojego błędu i podziękować? Właśnie za to, że nas NIE wysłuchał?

Czasem też wydaje nam się, że Bóg nas nie wysłuchuje wtedy, kiedy podaje nam zupełnie inne rozwiązania niż się spodziewaliśmy, kiedy nie robi czegoś „za nas”, tylko pomaga nam znaleźć drogę samemu, z pomocą przyjaciół i innych ludzi. Mamy tendencje do zachowywania się tak, jakbyśmy wiecznie chcieli od Boga cudów na naszą cześć, nie wystarcza nam jego pomocna dłoń, ludzie, których stawia na naszej drodze, pozytywne sploty okoliczności. Niektórzy mówią, że to właśnie tylko przypadek czy życzliwość innych, ja to nazywam Bogiem. Wystarczy tylko nadstawić ucha, otworzyć oczy, ale przede wszystkim przestać próbować pokazać Bogu za wszelką cenę, że wiemy co jest dla nas dobre i dlatego się tego domagamy. „Stop helping God across the road like a little old lady” (cytując U2 „Stand up comedy) – przestań pomagać Bogu przejść przez ulicę, jakby był malutką starszą panią. Po prostu mu w tym nie przeszkadzaj.

Na zakończenie moje ulubione modlitwy, które moim zdaniem oddają sens rozmowy z Bogiem.

God, grant me the serenity

To accept the things I cannot change;

The courage to change the things I can;

And the wisdom to know the difference.

         Panie, daj mi spokój ducha

         abym mogła zaakceptować rzeczy, których nie mogę zmienić;

         odwagę, abym zmieniała rzeczy, które zmienić mogę;

         i mądrość – aby odróżnić jedne od drugich.

                                                                        Serenity Prayer,

                                                                        autorstwo przypisywane

                                                                        Reinholdowi Niebuhrowi,

                                                                        tłumaczenie własne

        Przebadaj mnie na wskroś, Boże, i poznaj moje serce.

        Zbadaj mnie i poznaj niepokojące mnie myśli

        i zobacz, czy jest u mnie jakaś droga bolesna,

        a prowadź mnie drogą czasu niezmierzonego.

                                                                        Psalm139, 23-24