Opowiastka jakich wiele

07.09.2014

Nabuchodonozor wzywa wszystkie ludy ziemi do walki z Arfaksadem królem Medów. Jego wezwanie pozostaje jednak bez odpowiedzi. Po wygranej wojnie władca decyduje się zemścić na opornych wasalach. Najlepszy jego wódz Holofernes, na czele potężnej armii wyrusza na wojnę. Lud Izraela, który niedawno wrócił z niewoli, pod dowództwem najwyższego kapłana Joakima, decyduje się odeprzeć wroga. Zajmują miasto Betulię. Holofernes tymczasem dotarł już w okolice i niebawem rozpoczął oblężenie miasta, jednak po 34 dniach oblężenia Betulia nie mogła się dłużej bronić. W tym momencie pojawia się Judyta, młoda i piękna wdowa, zdecydowana sama obronić miasto. Po modlitwie wieczornej, pięknie odziana, udaje się do obozu Asyryjczyków, każe się zaprowadzić do Holofernesa i uwodzi go w ciągu trzech dni. Czwartego dnia w czasie wspólnej wieczerzy, gdy Holofernes się upija, Judyta odcina mu głowę. Wkłada do kosza i powraca do Betulii. O świcie wywieszono głowę na murach miasta. Gdy ją ujrzało wojsko asyryjskie, uciekło w popłochu. Izraelici rzucili się w pogoni za nimi i ich rozgromili.

To streszczenie księgi Judyty. Niestety, opowieść ta nie znajduje żadnego potwierdzenia w faktach historycznych a Nabuchodonozor w żadnym wypadku nie może być identyfikowany z którymś z historycznych władców. Czyli po prostu opowiastka jakich wiele, która powstała najprawdopodobniej w okresie machabejskim II w. p.n.e i nie wiedzieć czemu została włączona do Biblii i się tam dobrze zadomowiła. Sobór trydencki potwierdził jej kanoniczność w Kościele katolickim. Należy do tzw. ksiąg wtórno kanonicznych, deuterokanonicznych, przez kościoły protestanckie uważana za apokryficzną.

Tradycja katolicka i prawosławna widzi w Judycie, bohaterskiej niewieście, typ Maryi, Matki Jezusa. Z tego powodu bardzo często czytania liturgiczne świąt maryjnych zaczerpnięte są z tej księgi. Często spotykana jest też w sztuce, jako kobiecy odpowiednik biblijnego Dawida. Znany jest cykl obrazów Lukasa Cranacha starszego przedstawiających Judytę z odciętą głową Holofernesa. W sztuce włoskiej najsłynniejszy obraz autorstwa Botticellego przedstawia filigranową postać Judyty niosącą na wpół przykrytą, odciętą głowę wroga. Betulijka jest również bohaterką obrazów Andrei Mantegni, Michała Anioła, Donatella, Giorgiona. W 1840 r. motyw ten wykorzystał Friedrich Hebbel w tragedii "Judyta". Przedstawił tam niezgodną z biblijnym przekazem wizję zwycięstwa Judyty. Nie była już cnotliwą wdową działającą zgodnie z Boską wolą, ale została ukazana jako kobieta niespełniona, swoista femme fatale. Zamiast, jak w opowieści biblijnej, być waleczną wdową zabijającą Holofernesa, jest ofiarą gwałtu i urażonej ambicji zabijającą w poczuciu krzywdy i bezsilności.