Ach, pomidory

29.01.2011

Dopiero koniec zimy, a ja już nie mogę się doczekać, kiedy będą prawdziwe pomidory. Bo właściwie można iść do sklepu i kupić sobie teraz pomidora nawet w środku zimy. Tylko że niestety te zimowe pomidory są chyba robione z waty, folii i główek od szpilek. Skórka twarda i można żuć godzinę, miąższ bez smaku i zapachu, nasiona zgrzytają w zębach, zapachu nie ma nawet na lekarstwo. A mi się marzą takie soczyste, delikatne, pachnące pomidory…

Pomidor zwyczajny to roślinka jednoroczna z rodziny psiankowatych. Nazwa ma wiele synonimów: pomidor uprawny, pomidor jadalny, psianka pomidor i po prostu pomidor. Pochodzi z Ameryki Południowej lub Środkowej, a do Europy dotarł po 1492, po odkryciu Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. Przysłowiowa stała się już dyskusja czy pomidor jest owocem, czy warzywem. Z naukowego punktu widzenia, według klasyfikacji botanicznej,  jadalna część pomidora pozostaje owocem. Jednak dla celów komercyjnych, handlowych, konsumpcyjnych itp. jest on uważany za warzywo, a w USA do dyskusji przyłączył się nawet Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych w 1893 r. uznając oficjalnie pomidor za warzywo.
Pomidor ma lekko owłosione liście oraz łodygę i wydziela bardzo charakterystyczny zapach, zwłaszcza w gorące dni. Rośnie do około 1,5m wysokości, ale w szklarni może mieć nawet kilka metrów. Kwitnie na żółto, ma lekko zaostrzone płatki, zebrane w kilkukwiatowe „grona” w kątach liści. Owoc, czyli sam Pan Pomidor, jest zazwyczaj dość duży jak na jagodę, do których się zalicza. Kształt może być kulisty, wydłużony (przypominający śliwkę lub gruszkę) a także żebrowany (podobny do papryki). Barwa owocu pierwotnie i najczęściej jest czerwona, ale występują też odmiany pomarańczowe, żółte, zielone (dojrzałe) oraz czarne.
Jeśli chodzi o wielkość, tutaj tez występuje dość duże zróżnicowanie. Pomidory czereśniowe są najmniejsze, mają do ok. 2,5cm wielkości, często rosną w gronach i mają czerwony lub żółty kolor. Te o  jednakowej wielkości owocach, błyszczące, koloru czerwonego i o charakterystycznym smaku to odmiana Evita. Kolejny rodzaj to pomidory średnio-owocowe, zazwyczaj czerwone i kuliste. Tu liczę na odmianę Brylant, która jest wczesną odmianą, więc może niedługo się pojawi.  Najbardziej chyba lubię pomidory o dużych owocach, tzw typ Lima, zwłaszcza te o wydłużonych owocach i niedużej liczbie pestek. No i są jeszcze pomidory wielko-owocowe, ogromne, gładkie, soczyste i aromatyczne takie jak Bawole Serce, jeden plaster wystarcza na cała kanapkę. J Ciekawostką jest odmiana Beefmaster, której owoce mogą mieć nawet kilogram wagi!

Pomidory można uprawiać w gruncie, szklarni oraz w tunelach foliowych. Do uprawy w gruncie powinniśmy wybrać miejsce osłonięte i dobrze nasłonecznione. Uprawa najlepiej udaje się na glebach przepuszczalnych, ciepłych i zasobnych w próchnicę. Glebę pod uprawę pomidorów należy głęboko przekopać i wzbogacić dobrze rozłożonym obornikiem lub kompostem. Regularne podlewanie i dokarmienie nawozem organicznym jest konieczne szczególnie w okresie zawiązywania owoców. Należy jednak być ostrożnym, gdyż nadmierne podlewanie lub przenawożenie niekorzystnie wpływa na smak owoców. Rośliny należy podlewać przy korzeniu, unikając moczenia liści. Pomidory uprawia się z rozsady, której produkcję najlepiej rozpocząć od lutego w kiełkowniku, a po około 4 tygodniach przesadzić do doniczek. Po ostatnich mrozach ("Zimni Ogrodnicy") rośliny przenosi się do gruntu. W uprawie na niewielkich powierzchniach, duże zbiory można otrzymać z odmian wysokorosnących, a do uprawy w dużych donicach lub pojemnikach na balkonach świetnie nadają się pomidory drobnoowocowe.

Pomidory są bogate w likopen - przeciwutleniacz, który, jak podejrzewano do niedawna, przeciwdziała zachorowaniom na nowotwory (zwłaszcza na raka prostaty). Uważano, że likopen jest szczególnie przyswajalny dla człowieka w formie poddanej termicznej obróbce (przetwory pomidorowe). Nowe badania wskazują jednak, że ochronne działanie przeciwnowotworowe jest największe przy spożywaniu surowych pomidorów, a nie przetworów (np. sosu). Najlepiej więc spożywać pomidory w każdej możliwej postaci. Owoce pomidora zawierają m.in.: sód, potas, magnez, wapń, mangan, żelazo, kobalt, miedź, cynk, fosfor, fluor, chlor, jod, karoten, witaminy: K, B1, B2, B6, C, PP; kwasy: pantotenowy, foliowy, szczawiowy; biotynę. Szczególnie ważny jest potas, który aktywnie neutralizuje szkodliwy nadmiar soli w naszej diecie, powodujący zwiększone ciśnienie tętnicze, zatrzymywanie wody oraz skurcze mięśni. Obecność potasu sprawia również, że opisywane warzywo wpływa pozytywnie na funkcjonowanie naszego mózgu, wydatnie polepszając jego zaopatrzenie w tlen. Wśród witamin istotną dla nas jest witamina A, która działa korzystnie na nerwy wzrokowe, wzmacniając je u osób pracujących przy komputerze i spędzających czas przed telewizorem. Ze względu na dużą zawartość kwasu foliowego do swojego jadłospisu powinny wprowadzić pomidory kobiety oczekujące dziecka, a także osoby znerwicowane żyjące w ciągłym stresie, bowiem warzywo to ma właściwości uspokajające i kojące nerwy. 100gr pomidora ma tylko 18kcal, są więc dobre dla osób starających się o szczupłą sylwetkę.

Co można zrobić z pomidorów? Całą masę pysznych rzeczy. Ja osobiście bardzo lubię po prostu zjeść pomidora bez żadnych dodatków. Lubię też pokrojonego w plasterki na różnych kanapkach, albo z ogórkiem kiszonym i cebulką. Wszelkie sałatki z użyciem pomidorów są pyszne: sałatka grecka, pomidory z mozzarellą, sałatka nicejska, pomidory z awokado i wiele innych. Na ciepło to przede wszystkim sosy pomidorowe z dodatkami, które mogą się pojawić na pizzy, w daniach z ryżu, zapiekankach, makaronach oraz można w nich dusić mięso, ryby lub owoce morza. Z najbardziej znanych należałoby wymienić spaghetti bolonese i małże w pomidorach. Pomidory oczywiście pojawiają się w zupach, ta najbardziej znana, zupa pomidorowa, ma miliony zwolenników i tak naprawdę niewiele znam osób, które tej zupy nie lubią. Występuje ona w niezliczonych odmianach i z najprzeróżniejszymi dodatkami. Ale pomidory pojawiają się też w zupach rybnych, warzywnych takich jak minestrone, zupie z dyni i z soczewicy. Wiele podawanych na ciepło warzyw występuje w towarzystwie pomidorów: bakłażan, patison, dynia, a same pomidory grillowane z ziołami lub masłem ziołowym są wspaniała przystawką. Ciekawa jest też na śniadanie jajecznica z pomidorami. Jeśli ktoś ma ochotę ugotować cos z użyciem pomidorów – oto przydatny link : http://www.kwestiasmaku.com/zielony_srodek/pomidory/przepisy.html
Jeśli chodzi o przetwory, to prym wiedzie przecier pomidorowy, pulpa pomidorowa, pomidory krojone w soku i koncentrat pomidorowy, które w zimie wykorzystuje się do przygotowywania smacznych dań. Wiele osób lubi też keczup i używa go przy wielu okazjach. Sok pomidorowy jest częstym napojem, a z dodatkiem wódki, pieprzu i tabasco tworzy drinka „Krwawą Mary”. Suszone na słońcu pomidory w oliwie ziołowej to po prostu przysmak, smakują równie dobrze na kanapce z twarożkiem, jak i w spaghetti z łososiem. Można również przechowywać pomidorki koktajlowe w oliwie. Z zielonych pomidorów robi się na zimę sałatkę.
A teraz trochę kosmetyki. Pomidory stanowią też pomoc w uzyskaniu pięknej skóry. Zawarta w nich witamina C zwiększa stopień jej dotlenienia oraz wzmacnia drobne naczynia krwionośne, ożywiając ją i dodając blasku, a witamina E chroni przed powstawaniem zmarszczek i przedwczesnym starzeniem się. Korzystnie działa na urodę nie tylko w diecie, lecz także w zastosowaniu zewnętrznym – warto wiedzieć, że smarowanie twarzy lub rąk sokiem pomidorowym ma moc rozjaśniania przebarwień i łagodzenia zmian trądzikowych.
Na zakończenie pomidor artystycznie. Zapraszam do posłuchania dwu piosenek z pomidorem w tytule, Ewy Bem http://www.youtube.com/watch?v=cRc3c_WD7RY oraz Wiesława Michnikowskiego http://www.youtube.com/watch?v=BlxelewpCY4 .