wtorek, 31 lipca 2018

Powstanie warszawskie (1)


27 lipca
Godz. 10.00 - zaczyna się odprawa Komendy Głównej AK w pełnym składzie. Zdania na temat podjęcia walki w stolicy są podzielone. W porozumieniu z pełnomocnikiem Rządu, Komendant Główny AK, gen. Tadeusz Komorowski "Bór" podejmuje decyzję, że w najbliższych dniach rozpocznie się walka o Warszawę. Termin wybuchu Powstania zależeć ma od sytuacji na froncie i zachowania Niemców. Około południa Komendant Okręgu Warszawskiego, płk dypl. Antoni Chruściel "Monter" odbywa ostatnią odprawę z dowódcami obwodów i ścisłym sztabem. Ok. godz. 17. władze niemieckie ogłaszają przez megafony wezwanie do stawienia się - na okres 10 dni, poczynając od dnia następnego - stu tysięcy mieszkańców Warszawy w wieku 17-65 lat do robót fortyfikacyjnych nad Wisłą. Godz. 19.00 - wobec zaistniałej sytuacji płk ,.Monter", bez porozumienia z Komendą Główną, wydaje rozkaz o mobilizacji.

28 lipca
Wczesnym rankiem rozkaz płk Antoniego Chruściela "Montera" dociera do oddziałów. Akcja mobilizacyjna przebiega szybko i sprawnie. Po kilkunastu godzinach tysiące ludzi czekają we wszystkich częściach miasta na ustalenie Godziny ,0" i rozkaz uderzenia. Ludność stolicy bojkotuje niemieckie wezwanie do budowy fortyfikacji. Panuje nastrój oczekiwania i niepewności. Po południu, wobec braku reakcji okupanta, Komenda Główna AK decyduje się odłożyć wybuch powstania i odwołać ostre pogotowie oddziałów. O godz. 16.00, z rozkazu płk . "Montera", odwołane zostaje ostre pogotowie i oddziały powracają do początkowego "trwania w pogotowiu".

29 lipca
Rozprężenie w niemieckim aparacie cywilnym i wojskowym zostaje całkowicie opanowane. Wojsko niemieckie minuje mosty: Poniatowskiego i Kierbedzia oraz wzmacnia mostowe przyczółki. Po ulicach krążą coraz liczniejsze patrole policji i wojska. Gen. Tadeusz Komorowski "Bór" decyduje, że powstanie wybuchnie o godz. 17.00. Płk Antoni Chruściel "Monter" melduje, że na powtórną mobilizację wystarczy 12 godzin.

30 lipca
Jednostki korpusu sowieckiego docierają na dalekie przedpola Pragi, w rejon Radzymina, Wołomina i Okuniewa. W Śródmieściu pojawia się po raz pierwszy, w jawnym kolportażu ulicznym, konspiracyjna dotychczas prasa polska. W mieście panuje nastrój odprężenia, mimo że na ulicach widzi się piesze i zmotoryzowane niemieckie patrole policyjne i oddziały wojskowe. Premier Stanisław Mikołajczyk przylatuje do Moskwy na rozmowy ze Stalinem.

31 lipca
Do stolicy przybywa gen. por. lotn. Reiner Stahel, mianowany przez Hitlera dowódcą wojskowym garnizonu Warszawy. Ma rozkaz obrony węzła warszawskiego przed ewentualnym powstaniem wszystkimi dostępnymi siłami i środkami walki. Poranna odprawa Komendy Głównej AK kończy się postanowieniem, że walka nie zostanie podjęta 1 sierpnia. Podczas popołudniowej odprawy sztabowej dokonana zostaje ocena sytuacji w związku z informacjami o dostaniu się do niewoli dowódcy 73. dywizji niemieckiej, broniącej przedmościa oraz ruchach wojsk sowieckich, okrążających Warszawę. Dociera też meldunek płk dypl. Kazimierza Iranek-Osmeckiego "Hellera" o przerzuceniu na Pragę niemieckiej dywizji pancernej "Hermann Goring". Ok. godz. 17.30 na naradę przybywa płk Antoni Chruściel "Monter", dysponujący doniesieniami o wkroczeniu Armii Czerwonej na Pragę . Po
przeanalizowaniu sytuacji gen, "Bór", w obecności i za zgodą Delegata Rządu RP na Kraj, wicepremiera Jana Stanisława Jankowskiego "Sobola", wydaje płk "Monterowi" rozkaz
rozpoczęcia akcji zbrojnej w Warszawie następnego dnia o godz. 17.00. Zaszyfrowany rozkaz o wybuchu powstania gotowy jest o godz. 20.00. Nie dociera tego dnia do adresatów ze względu na godzinę policyjną. Mobilizacja sił powstańczych dotyczy 40- 45 tys. ludzi, zorganizowanych w ośmiu obwodach podległych Komendzie Okręgu Warszawskiego AK oraz w oddziałach wydzielonych. Obwody zachowują  dotychczasowe numery: I Śródmieście - krypt. "XXI", dowódca ppłk Edward Pfeiffer "Radwan"; II Żoliborz - krypt. "XXII", dowódca ppłk Mieczysław Niedzielski "Żywiciel"; III Wola krypt. "XXIII", dowódca mjr Jan Tarnowski "Waligóra"; IV  Ochota, krypt. "XXIV", dowódca ppłk Mieczysław Sokołowski .,Grzymała"; V. Mokotów - krypt. "XXV", dowódca ppłk  Aleksander Hrynkiewicz „Przegonia"; VI. Praga krypt. "XXVI", dowódca ppłk Antoni Żurawski Bober", VII Powiat  krypt. "XXVII", dowódca mjr Kazimierz Krzyżak "Bronisław”, "Obroża", ";VIII Okęcie krypt.  "XXVIII", dowódca mjr Stanisław Babiarz "Wysocki"'" Gniewosz".

Źródło: Muzeum Powstania Warszawskiego, kartki z kalendarza