Powiedzmy to jeszcze raz

04.01.2012

Księga Powtórzonego Prawa. Nazwa bardzo adekwatna, choć nie tylko prawo się w niej powtarza. W księdze przemawia Mojżesz, cała księga to jedna długa wypowiedź jego autorstwa. Nuda, można byłoby pomyśleć. Ale jak się przyjrzeć głębiej…

Duża część tej księgi zawiera wspominki Mojżesza. Przypomina on Izraelowi wszystkie wydarzenia związane z ich losami, pobytem w Egipcie, ucieczką, przymierzem z Bogiem, ziemia obiecaną. Czyni to cały czas w stylu ojca, przypominającemu swojemu dziecku jego przewinienia, żeby ich więcej nie popełniało. Pokazuje też „dziecku”, że mimo tych wszystkich złych postępków,  jest kochane i ojciec nadal się o nie troszczy. Oddam mu na chwilę głos: „Potem opuściliśmy Horeb i szliśmy przez całą tę pustynię wielką i straszną, którą widzieliście, w kierunku gór Amorytów, jak nam polecił Pan, nasz Bóg, i doszliśmy do Kadesz-Barnea. […] I wziąłem spośród was dwunastu mężów, po jednym z każdego pokolenia. Oni wyruszyli, poszli w góry i dotarli aż do doliny Eszkol, którą zbadali. Wzięli w ręce trochę owocu tej ziemi, przynieśli wam i takie złożyli sprawozdanie: Kraj, który nam daje Pan, nasz Bóg, jest dobry. Lecz nie chcieliście iść i wzgardziliście nakazem Pan, waszego Boga. Szemraliście w namiotach, mówiąc: Z nienawiści do nas wyprowadził nas Pan z ziemi egipskiej, by wydać nas w ręce Amorytów na zagładę. Gdzież pójdziemy?”. Przez cały czas przemawiania do narodu i przypominania mu jego losów, Mojżesz nawiązuje do tego, ze wszystko dobre czego doświadczyli pochodzi od Boga. Cała ta kronika dziejów ma jeden cel – przypomnieć Izraelitom, co zawdzięczają Bogu, jak wiele mu zawdzięczają, za jak wiele powinni go wychwalać i mu dziękować. Piękne.

Mojżesz jest też jednak ojcem dość surowym w stosunku do narodu Izraela. Nie dziwię mu się – tyle razy zawiedli, tyle razy mieli głupie pomysły, tyle razy zdenerwowali Boga, tyle razy pokazali, że trzeba im wciąż ukrócać smycz, na której muszą iść, dopóki nie zmądrzeją. Teraz jednak Mojżesz wie, że jego chwile w tej służbie dobiegają końca i będzie musiał puścić naród wolno. Ma nadzieję, że będą przestrzegać wszystkich przykazań, ale z doświadczenia wie, że jest to dla nich bardzo trudne. Postanawia więc pogrozić im też palcem. Posłuchajmy: „Nie zbaczaj od słów, które ja ci dzisiaj obwieszczam, ani na prawo, ani na lewo, po to, by iść za bogami obcymi i służyć im. Jeśli nie usłuchasz głosu Pana, Boga swego, i nie wykonasz pilnie wszystkich poleceń i praw, które ja dzisiaj tobie daję, spadną na ciebie wszystkie te przekleństwa i dotkną cię. […] Pan ześle na ciebie przekleństwo, zamieszanie i przeszkodę we wszystkim, do czego wyciągniesz rękę, co będziesz czynił. Zostaniesz zmiażdżony i zginiesz nagle wskutek przewrotnych swych czynów. […] Niebiosa, które masz nad głową, będą z brązu, a ziemia pod tobą – żelazna. Pan ześle na twą ziemię zamiast deszczu - pył i piasek; będzie na ciebie padał z nieba, aż cię wyniszczy. Pan sprawi, że poniesiesz klęskę od swych wrogów.  […] Zaręczysz się z kobietą, a kto inny ją posiądzie; zbudujesz dom, a nie będziesz w nim mieszkał; zasadzisz winnicę, a nie zbierzesz jej owoców. […] Zawsze będziesz gnębiony i uciskany. Dostaniesz obłędu na widok, jaki się przedstawi twym oczom.”

Najwięcej miejsca w przemowie Mojżesza zajmuje powtórzenie Izraelitom wszystkich praw, których mają przestrzegać. Chce, aby mocno wryły im się w pamięć, a przede wszystkim w serce. Znów rozwija je, próbuje podawać konkretne przykłady, uzasadniać. Nie ma jednak wątpliwości, że wszystko można zawrzeć w tych kilku podstawowych przykazaniach, od których zaczyna : „Nie będziesz miał bogów innych oprócz Mnie. Nie uczynisz sobie posągu ani żadnego obrazu tego, co jest na niebie wysoko albo na ziemi nisko, lub w wodzie poniżej ziemi. Nie będziesz oddawał im pokłonu ani służył. […]Nie będziesz brał imienia Pana, Boga twego, do czczych rzeczy, bo nie dozwoli Pan, by pozostał bezkarny ten, kto bierze Jego imię do czczych rzeczy. Będziesz zważał na szabat, aby go święcić, jak ci nakazał Pan, Bóg twój. Sześć dni będziesz pracował i wykonywał wszelką twą pracę, lecz w siódmym dniu jest szabat Pana, Boga twego. […] Czcij swego ojca i swoją matkę, jak ci nakazał Pan, Bóg twój, abyś długo żył i aby ci się dobrze powodziło na ziemi, którą ci daje Pan, Bóg twój. Nie będziesz zabijał. Nie będziesz cudzołożył. Nie będziesz kradł. Jako świadek nie będziesz mówił przeciw bliźniemu twemu kłamstwa. Nie będziesz pożądał żony swojego bliźniego. Nie będziesz pragnął domu swojego bliźniego ani jego pola, ani jego niewolnika, ani jego niewolnicy, ani jego wołu, ani jego osła, ani żadnej rzeczy, która należy do twojego bliźniego.” Prawa te Mojżesz powtarza księdze wielokrotnie, żadnemu jednak nie poświęca tyle uwagi i żadne z nich jednak nie powtarza się tak często jak pierwsze : żadnym innym bogom służyć nie można. W tym jest cała esencja wiary : można mieć tylko jednego Boga, tylko jednemu Bogu służyć, nie iść za tymi, którzy nagle wydaja się lepsi, przystępniejsi, nowocześniejsi, popularniejsi, więcej obiecują, głośniej krzyczą, bardziej grożą, lepiej kuszą.

Tu się skończyła historia Mojżesza. Miał 120 lat, zobaczył na koniec jeszcze ziemię, do której przyprowadził Izraelitów, ale nie mógł do niej przez nich wejść, a potem umarł na szczycie Pisga na równinie Moabu. Nie da się w stu procentach powiedzieć, kiedy mówił tylko słowami Boga, a kiedy jego wiedza o ówczesnym świecie przemawiała przez niego i tworzyła nowe przykazania i polecenia dla Izraela w oparciu o te dziesięć najważniejszych, wielokrotnie powtarzanych; kiedy wychodziło mu dobrze, a kiedy chciał dobrze, a wychodziło jak zwykle. Ze wszystkich postaci, jakie do tej pory pojawiły się w Biblii, ten według mnie zasługuje na największe uznanie. Kto natomiast nie czytał Księgi Powtórzonego Prawa – musi to koniecznie nadrobić.